Katarzyna Wrońska - The Praise of Self-Instruction in the 21st Century – against a Background of Selected Concepts of Self-Education in Poland during the Partitions and Interwar Period
In the text, the author considers the present sense and meaning of self-instruction – in connection to the issue of being alone – against a background of selected historical concepts of self-education in Poland. Considering education and its role in learning to think, the author assumes that being alone as a mode of human existence is a philosophical starting point. Therefore, self-instruction presents itself as an adequate example, illustrating the possibility of experiencing solitude and learning to be alone as a way of being a person. In the times of the partitions, self-instruction was a very popular postulate among Polish intellectuals involved in activities promoting civil and patriotic attitudes, in a country subjected to denationalising politics. In the interwar period, the concepts of self-instruction were still developing, due to defects in the created official school system at the time. The author focuses on one such concept, created by Władysław M. Kozłowski. Kozłowski himself assessed his work for the education of compatriots as fulfilling a civil duty and acting for a free and democratic Poland. Today, recalling the concept of self-instruction allows us to see it as a necessary humanizing complement to school education in Poland, balancing between the extremes of encyclopaedism and instrumentalism. It can be used to bring out a few arguments for education not being reduced to professionalisation and which promotes the human condition as vita activa.
Pochwała samouctwa w XXI wieku – na tle historycznych propozycji samokształceniowych w Polsce czasów zaborów i międzywojnia
W tekście autorka proponuje rozważyć dzisiejszy sens i znaczenie samouctwa – w powiązaniu z zagadnieniem osobności – na tle wybranych historycznych koncepcji samokształceniowych w Polsce. Osobność jako sposób istnienia człowieka jest dla autorki filozoficznym punktem wyjścia w rozważaniach nad edukacją i jej rolą w uczeniu myślenia wymagającego bycia ze sobą samym (u siebie). W związku z czym samouctwo prezentuje się jako adekwatny przykład ilustrujący możliwość doświadczania i uczenia się osobności jako sposobu bycia. W czasach zaborów samouctwo było hasłem popularnym postulowanym w gronie polskich intelektualistów zaangażowanych w działalność krzewiącą postawy obywatelskie i patriotyczne w kraju poddanym zaborczej wynaradawiającej polityce. W międzywojniu w dalszym ciągu koncepcje samouctwa były rozwijane z powodu wad w tworzonym oficjalnym systemie szkolnictwa. Autorka skupia uwagę na jednej z koncepcji, tworzonej przez Władysława M. Kozłowskiego. Sam Kozłowski oceniał swoją pracę na rzecz kształcenia się rodaków jako spełnianie obowiązku obywatelskiego i działanie na rzecz wolnej i demokratycznej Polski, która wymaga od swoich obywateli rozumu i samodzielności. Przywoływanie dziś koncepcji samouctwa pozwala widzieć ją jako potrzebne humanizujące dopełnienie szkoły w Polsce, balansującej między skrajnościami encyklopedyzmu i instrumentalizmu. Można z owej koncepcji wydobyć wiązkę argumentów na rzecz wykształcenia niesprowadzalnego do uzawodowienia a sprzyjającego kondycji ludzkiej jako vita activa.
Pobierz plik PDF
Słowa kluczowe:
education, self-education, myślenie, samotność, samouctwo, osobność, wykształcenie samego siebie, wychowanie i kształcenie, aloneness, solitude, self-instruction, thinking