Piotr Kostyło - Niewolnicy na drodze do uznania. Józefa Tischnera zmagania z historiozofią
W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku Józef Tischner był świadkiem i uczestnikiem przełomu politycznego w Polsce. Przełom ten doprowadził do upadku reżimu komunistycznego i odzyskania wolności przez społeczeństwo. Opisując ten proces, Tischner regularnie odwoływał się do filozofii Georga W. F. Hegla, a zwłaszcza do jego analiz relacji pana i niewolnika. Przed przełomem w polskim społeczeństwie panami byli przywódcy komunistyczni, natomiast robotnicy byli traktowani jak niewolnicy. W artykule autor rozważa trzy drogi dochodzenia niewolników do uznania, czyli do wolności, które wyłoniły się z tradycji heglowskiej i do których odwoływał się Józef Tischner. Były to: wyzwolenie poprzez rewolucję, wyzwolenie poprzez pracę oraz wyzwolenie poprzez solidarność. Każda z tych dróg wiązała się z poważnymi problemami historiozoficznymi, z którymi musiał się mierzyć Józef Tischner. Autor analizuje zmagania Tischnera z filozofią historii, wskazując jednocześnie na ich możliwe pedagogiczne odniesienia.
Slaves on the Way to Recognition. Józef Tischner’s Struggling with Historiosophy
In the eighties and nineties of the twentieth century Józef Tischner was a witness and participant of the political breakthrough in Poland. The breakthrough resulted in the fall of the communist regime and in regaining freedom by the society. Describing that process, Tischner regularly was referring to Georg W. F. Hegel’s philosophy, and particularly to Hegel’s analyses of the master and slave relationship. Before the breakthrough, in the Polish society communist leaders were masters, whereas workers were treated like slaves. In the article the author considers three ways of achieving recognition, that is freedom by slaves. Those ways had emerged from the Hegelian tradition and became reference points for Tischner. They were: liberation through revolution, liberation through work, and liberation through solidarity. Each way entailed serious historiosophical problems which Tischner had to face. The author analyses Tischner’s struggling with the philosophy of history and indicates to its possible pedagogical references.
Pobierz plik pdf.
Słowa kluczowe:
education, wolność, freedom, edukacja, slavery, revolution, work, solidarity, zniewolenia, rewolucja, praca, solidarność